de wereld veroveren
Above: AI-generated image, 2025
[HF20251225:Aristoteles_Heidegger]
In 2025 waren hondencosmetica (dogs are the new kids) en afneembaar schaamhaar ‘de trends van het jaar in ‘the world of beauty’, als we de kenners mogen geloven.* In die wereld levend, is het moeilijk om dingen af te wijzen zonder ze finaal af te wijzen, te willen afschaffen, beschamen, deleten en cancelen. Dit heeft alles te maken met het onvermogen van finalis om zaken in hun context te zien, te willen zien. Zeker de laatste editie van de finale mens, homo finalis finalis, decontextualiseert alles. Bijziend als hij is, gaat zijn aandacht niet alleen uit naar details (wat mooi en hoogstaand kan zijn), maar hij verdwaalt er ook volledig in. Als het om geschiedenis gaat, gaat zijn aandacht uit naar details op grond waarvan hij de grotere zaken kan afwijzen. Finalis kan immers niet naar voren kijken, dus kijkt hij naar achteren, daar waar zijn ressentiment leeft en waar ressentiment en rancune alsnog retrospectief de dingen gestalte geven, namelijk de gestalte van het finale zwaktebod. Als finalis wordt verteld dat Aristoteles behalve de meest geciteerde persoon uit de geschiedenis, de leermeester was van de Macedonische koningszoon die later Alexander de Grote werd, dan zal finalis wijzen op de verwoesting van Persepolis, en langs die weg Aristoteles ter verantwoording roepen en veroordelen. De gedachte om het immense en moreel hoogstaande Perzische wereldrijk van die tijd te veroveren, nadat de Perzen Egypte hadden veroverd en bezig waren om ook Griekenland in te lijven (waarmee het Achaemenidische rijk in zekere zin de oorzaak van de ‘westerse beschaving’ is geweest), is uiteraard niet vreemd geweest aan het concept om de gehele bekende wereld onder één gezag te brengen, nota bene vóórdat dit in China gebeurde.
Op dezelfde manier kan finalis Heidegger afwijzen, omdat hij de mislukte Aristoteles van het Derde Rijk heeft willen zijn. Heidegger werd op een gegeven moment gegrepen door de gedachte dat de Führer instrumenteel kon worden aan de filosofie. Zijn wensidee ‘de leider te leiden’ wijst op een grote zwakte in zijn denken, maar doet niets af aan het gewicht ervan. Heidegger spoorde niet met het naakte machtsdenken van de nazi’s en hun wankele coalitie tussen hun op zichzelf wereldvreemde programma (maar vrijwel alles wat in Mein Kampf werd beloofd, werd ook handen en voeten gegeven) en het volstrekte opportunisme, door Hitler verwoord in een telefoongesprek met Goebbels, die – toen de Führer besloot om in een open limousine Wenen te bezoeken – stelde dat de Führer daarmee va banque zou spelen (alle risico’s nemend op de roulettetafel), waarop zijn chef met veel zelfinzicht stelde: ‘Maar we hebben toch altijd va banque gespeeld?!’ Dezelfde wankele coalitie tussen opportunisme en radicaal gedachtengoed heeft Heidegger ertoe verleid om te solliciteren naar een vermeende vacature als Aristoteles van het Derde Rijk; evenals de liberale industriëlen dacht hij de volksmenner te kunnen instrumentaliseren. Die noodlottige vergissing heeft tot twee edities van dezelfde Heidegger geleid, maar neemt niets weg van de gravitas van zijn denken. Dat Hannah Arendt dat met zoveel woorden erkent heeft, zegt op zijn beurt weer alles over haar statuur.
Het fascisme, een intensivering van de Europese ziekte die nationalisme heet, is overigens juist vanwege het onvermogen om voorwaarts te kijken opnieuw terug, maar het was dan ook een uiting van dit zelfde onvermogen. Het spreekt boekdelen dat de rijkste levende persoon ter wereld, Elon Musk, zich liet verleiden door juist deze tendens, terwijl hij hardop dromen droomt die feitelijk nog uit het vroege modernisme stammen. Wie meent dat wij morgen een nieuwe aarde moeten vestigen op Mars, zou beter moeten kijken naar de bestaande, waar de oorlogsgod rondwaart. Die Mars speelt met de gedachte om de gegroeide internationale wereldorde te slopen met obsoleet gedachtengoed, waaronder de idee dat andere landen moeten worden binnengevallen om het eigen territorium uit te breiden. Wat dit betekent, zal opnieuw worden uitgevochten op het slagveld – deze keer niet met tanks of vliegtuigen, maar met drones, dat wil zeggen AI, de kunstmatige intelligentie die drones formeert tot nieuwe eenheden. Het epicentrum van die ontwikkeling ligt opnieuw in Europa.
De duivel keert altijd weer terug naar de plek van zijn laatste grote misdaad.
*) Leah Dolan, Beauty for dogs, pull-up pubic hair and appearance inflation: 3 prolific beauty writers sum up 2025. In: CNN Style, 23 december 2025
The text above is part of a preview of a book (in progress) by Leon Dessau, titled Homo Finalis.
More info on the mainpage.
Unless indicated, all imagery on this site is AI generated, prompted in 2025 by Leon Dessau
Images: creative commons / copyright on text by Leon Dessau
Leon Dessau 